english/engels

Begraafplaats: Winschoten

Liefkensstraat - de oudste Joodse begraafplaats in Winschoten


Monument op de oudste Joodse begraafplaats in Winschoten.

Vóór 1786 werd de joodse bevolking van deze regio in Pekela begraven, dat al sinds 1693 een eigen Joodse begraafplaats had.

Het duurde bijna 90 jaar voor de Winschoters een stuk grond kochten aan de Liefkensstraat; hierop kwam een armenhuis te staan en ernaast een huisje voor de doodgraver. De geknikte vorm van het perceel verwijst naar het vroegere bastion "Scherpenhoek", dat deel uitmaakte van de vestingwallen. De begraafplaats kwam op den duur midden in het centrum van de stad te liggen en in de 19e eeuw was dit niet wenselijk met het oog op de volksgezondheid en met name de angst voor besmettelijke ziekten. Ook werd door koning Willem I om die redenen in 1827 het begraven in de kerk verboden; de begraafplaatsen moesten buiten de bebouwde kom liggen.

Dus werd deze begraafplaats in 1828 gesloten; ondanks dat men jaarlijks een post daarvoor op de begroting zette, werd die oude en verlaten begraafplaats verwaarloosd; na 66 jaar - in 1894 - werd een groot monument geplaatst, dat vermeldt dat dit terrein een joodse begraafplaats was en eigendom van de Joodse gemeente Winschoten. Het perceel bleef onverzorgd, maar de rust der overledenen werd niet verstoord. Na de deportatie in 1942 van de Winschoter joden, hield niemand meer toezicht op de dodenakker; in het armenhuis kwam een niet-jood wonen; er werden schapen geweid en zelfs aardappelen en boontjes geteeld.

Pas in 1969 werd het terrein ontruimd en werden de overledenen herbegraven aan de St. Vitusholt, ook werd het monument mee overgeplaatst. Op de open gekomen plek werd  een supermarkt met parkeerterrein gemaakt. Maar bij graafwerkzaamheden in 2016 werden aan de Liefkensstraat toch nog 19 graven ontdekt. De gemeente Oldambt besloot in overleg met het Nederlands-Israëlitisch Kerkgenootschap (NIK) en opperrabbijn Binyomin Jacobs de graven een beetje te verplaatsen en de rustplek in ere te herstellen. Het hekwerk rondom de begraafplaats is betaald door de Stichting Historie Joods Groningen. De stenen van het metselwerk rondom, zijn afkomstig van de fundamenten van het vroegere joodse armenhuis.